مالیات کارتخوان چقدر است؟ نحوه محاسبه مالیات کارتخوان و سقف آن
مالیات کارتخوان، مالیات مستقلی بر خود دستگاه نیست و جزئی از مالیات بر درآمد مشاغل محسوب میشود، اما بسیاری از صاحبان کسبوکار درباره آن دچار ابهام هستند. این مقاله با هدف روشنسازی این موضوع نوشته شده و تمامی جزئیات محاسبه، قوانین، معافیتها و مراحل ثبتنام مالیات کارتخوان را بررسی میکند. با درک دقیق این قوانین، میتوان از مشکلات و نگرانیهای مالیاتی پیشگیری کرد و آرامش خاطر داشت.
مالیات دستگاه کارتخوان چیست؟
مالیات کارتخوان مالیات جداگانهای نیست و جزئی از مالیات بر درآمد مشاغل محسوب میشود. بسیاری به اشتباه فکر میکنند داشتن دستگاه پوز مالیات اضافی میآورد، در حالی که دستگاه کارتخوان فقط ابزاری برای رصد درآمد توسط سازمان امور مالیاتی است. این دستگاه عملکردی مشابه حسابهای بانکی تجاری دارد.
تفاوت گردش حساب و درآمد مشمول مالیات
برای فروشگاههای حضوری، دستگاه کارتخوان (POS) حکمِ «صندوق فروش» را دارد و سازمان مالیاتی به طور پیشفرض، مجموع تراکنشهای آن را به عنوان درآمد حاصل از فروش کالا در نظر میگیرد. اما واقعیت کسبوکار شما چیز دیگری است؛ تمام مبالغی که وارد حساب متصل به کارتخوان میشود (مثل واریزی وامها، جابهجایی پول بین حسابهای شخصی خودتان، یا حتی وجوهی که بابت قرض و مساعده رد و بدل میشود) لزوماً «درآمد» نیستند.
اگر مرز میان «گردش مالی» و «فروش واقعی» را با اسناد شفاف مشخص نکنید، ممکن است ناچار شوید برای پولهایی که اصلاً سود یا درآمد نبودهاند، مالیات بپردازید. بنابراین، حیاتی است که حساب خرج و مخارج شخصی را کاملاً از حساب مغازه جدا کنید تا در زمان رسیدگی مالیاتی، گرفتار مالیات مضاعف نشوید.
دریافت کد مالیاتی برای کارتخوان
برای استفاده از دستگاه پوز در کسبوکار، ابتدا باید کد مالیاتی کارتخوان دریافت کنید که شناسه یکتای مالیاتی دستگاه یا درگاه پرداخت شماست. با اتصال پوز به پرونده مالیاتی، تمامی تراکنشها تحت نظارت سازمان امور مالیاتی قرار میگیرند. این گام، پایه شفافیت مالی و رعایت قوانین مالیاتی است.
الزام قانونی و پیامدهای عدم ثبت دستگاه پوز
قوانین جدید مالیات کارتخوان همه فعالان اقتصادی را ملزم کرده تا دستگاههای خود را به پرونده مالیاتی متصل کنند تا شفافیت مالی و ساماندهی تراکنشها تضمین شود. عدم ثبت دستگاه پوز منجر به تشکیل پرونده خودکار، جریمه و حتی مسدود شدن حسابها میشود. همراهی با قانون بهترین راهکار برای جلوگیری از مشکلات قانونی است.
نحوه محاسبه مالیات دستگاه کارتخوان
حالا که متوجه شدیم مالیات کارتخوان در واقع همان مالیات بر درآمد مشاغل است، بیایید نگاهی دقیقتر به نحوه محاسبه آن بیندازیم. این فرآیند چند مرحلهای است که با درک صحیح هر گام، میتوانید به راحتی مالیات کسبوکار خود را تخمین بزنید.
گام ۱: شناسایی مجموع فروش یا درآمد ناخالص
در این مرحله، تمامی واریزیها به کلیه حسابهای تجاری شما، به عنوان درآمد اولیه در نظر گرفته میشود. اما همانطور که پیشتر اشاره شد، همه این واریزیها مشمول مالیات نیستند. لیستی از تراکنش های بانکی مشمول مالیات که در ادامه ارائه میشود، شامل مواردی است که با ارائه مستندات، میتوانید آنها را از درآمد ناخالص خود کسر کنید:
- دریافت وام یا تسهیلات بانکی
- قرض یا ودیعه دریافتی
- انتقال وجه بین حسابهای شخصی (از یک حساب به نام خودتان به حساب دیگری به نام خودتان)
- واریزی سهامداران یا شرکا به عنوان سرمایه
- وجوه دریافتی ناشی از جبران خسارت
- دریافتیها و پرداختیهای مربوط به حق شارژ (مانند شارژ ساختمان)
- انتقال بین حسابهای شرکا در مشاغل مشارکتی (با تأیید شخص حقوقی یا شرکا)
- تنخواههای واریزی از سوی کارفرما (با تأیید کارفرما)
- تراکنشهای بانکی که ماهیت درآمدی دارند، اما قبلاً مالیات آنها محاسبه و پرداخت شده است (مانند مالیات مقطوع یا نرخ صفر).
اهمیت دارد که برای هر یک از این موارد، مستندات کافی و قابل قبول (مانند قرارداد وام، رسید پرداخت قرض، صورتجلسه واریز سرمایه توسط شرکا و…) را نگهداری کنید تا در صورت لزوم به سازمان امور مالیاتی ارائه دهید.
گام ۲: کسر هزینههای قابل قبول مالیاتی
پس از شناسایی درآمد ناخالص، نوبت به کسر هزینههایی میرسد که برای کسب درآمد متحمل شدهاید. این هزینهها باید مستند و قابل قبول مالیاتی باشند. برخی از این هزینهها عبارتند از:
- اجاره محل کسب
- حقوق و دستمزد کارکنان
- هزینه خرید مواد اولیه و کالا (فاکتور خرید)
- هزینههای آب، برق، گاز، تلفن
- هزینههای حمل و نقل
- استهلاک داراییها
- هزینههای تبلیغات و بازاریابی
نگهداری دقیق فاکتورها، رسیدها و مدارک مربوط به تمامی هزینهها، گامی حیاتی در این مرحله است. هر چه هزینههای شما مستندتر باشد، درآمد مشمول مالیات (و در نتیجه مالیات نهایی) شما کمتر خواهد بود. اینجاست که یک سیستم حسابداری کارآمد میتواند نقشی کلیدی ایفا کند.
گام ۳: کشف ضریب سود فعالیت
اینتا کد مالیاتی، یک کد چهار رقمی است که هر فعالیت اقتصادی بر اساس نوع صنف خود، یک اینتا کد منحصر به فرد دارد. سازمان امور مالیاتی برای هر اینتا کد، یک ضریب سود تعیین کرده است. این ضریب نشاندهنده درصد سود ناخالص مورد انتظار از آن فعالیت است. برای یافتن ضریب سود صنف خود، میتوانید به جداول اینتا کد (تولیدی، خدماتی، بازرگانی) که توسط سازمان امور مالیاتی منتشر میشود، مراجعه کنید. لذا به چند مثال اشاره میکنیم:
- اینتا کد سوپرمارکت: حدود ۸.۵ درصد
- اینتاکت کافیشاپ: حدود ۳۳ درصد
- اینتاکت آرایشگاهها: بسته به نوع فعالیت، متفاوت است.
- اینتا کد پزشکان و وکلا: معمولاً نرخهای بالاتری دارند.
این ضریب برای محاسبه درآمد مشمول مالیات استفاده میشود، به ویژه اگر اظهارنامه مالیاتی شما با اطلاعات سازمان همخوانی نداشته باشد.
گام ۴: محاسبه درآمد مشمول مالیات
با در دست داشتن اطلاعات مراحل قبل، میتوانید درآمد مشمول مالیات یا همان سود خالص خود را محاسبه کنید. فرمول کلی به این صورت است:
درآمد مشمول مالیات = (درآمد ناخالص – هزینههای اثباتشده) × ضریب سود اینتاکد
این عدد، مبنای اصلی محاسبه مالیات بر درآمد مشاغل شما خواهد بود.
گام ۵: اعمال معافیتهای مالیاتی (ماده ۱۰۱ ق.م.م)
خبر خوب این است که بخشی از درآمد شما میتواند از مالیات معاف باشد. طبق ماده ۱۰۱ قانون مالیاتهای مستقیم، هر ساله سقف معافیت مالیاتی مشخصی برای اشخاص حقیقی تعیین میشود. برای سال ۱۴۰۳، این سقف ۱۰۰ میلیون تومان (یک میلیارد ریال) تعیین شده است. این مبلغ از درآمد مشمول مالیات شما کسر میشود. در مشاغل مشارکتی، حداکثر دو معافیت (به صورت مساوی بین شرکا تقسیم میشود) قابل اعمال است. این یعنی حتی اگر بیش از دو شریک باشید، فقط دو معافیت در نظر گرفته میشود.
گام ۶: اعمال نرخهای مالیاتی پلکانی (ماده ۱۳۱ ق.م.م)
پس از کسر معافیت، مبلغ باقیمانده مشمول نرخهای مالیاتی پلکانی میشود. این نرخها بر اساس ماده ۱۳۱ قانون مالیاتهای مستقیم به شرح زیر است:
| میزان درآمد مشمول مالیات سالانه | نرخ مالیات |
| تا ۲۰۰ میلیون تومان | ۱۵٪ |
| نسبت به مازاد ۲۰۰ میلیون تومان تا ۴۰۰ میلیون تومان | ۲۰٪ |
| نسبت به مازاد ۴۰۰ میلیون تومان | ۲۵٪ |
نمونههای جامع و کاربردی محاسبه مالیات کارتخوان
بیایید با چند مثال عملی، این فرآیند را ملموستر کنیم. این مثالها به شما کمک میکنند تا نحوه محاسبه مالیات کارتخوان را در سناریوهای مختلف بهتر درک کنید.
مثال ۱: محاسبه مالیات یک سوپرمارکت
فرض کنید یک سوپرمارکت در سال ۱۴۰۳، مجموعاً ۶ میلیارد تومان تراکنش کارتخوان داشته است. با کسر هزینههای اثبات شده (خرید کالا، اجاره، حقوق و…) که مجموعاً ۵.۵ میلیارد تومان است، سود ناخالص ۵۰۰ میلیون تومان باقی میماند. اینتاکد سوپرمارکت ۸.۵ درصد است.
درآمد مشمول مالیات = ۵۰۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان (سود ناخالص)
اکنون معافیت ماده ۱۰۱ را کسر میکنیم:
۵۰۰,۰۰۰,۰۰۰ – ۱۰۰,۰۰۰,۰۰۰ (معافیت سال ۱۴۰۳) = ۴۰۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان (مشمول مالیات)
حالا نرخهای پلکانی را اعمال میکنیم:
- ۲۰۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان اول با نرخ ۱۵٪: ۳۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان
- ۲۰۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان بعدی با نرخ ۲۰٪: ۴۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان
مجموع مالیات = ۳۰,۰۰۰,۰۰۰ + ۴۰,۰۰۰,۰۰۰ = ۷۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان
بسیاری از صاحبان مشاغل تصور میکنند که مالیات بر اساس کل گردش حساب اعمال میشود، اما همانطور که دیدیم، پس از کسر هزینهها و اعمال ضریب سود، تنها سود خالص مبنای محاسبه مالیات قرار میگیرد.
مالیات کارتخوان شخصی، سیار و بدون جواز کسب
شاید شنیده باشید که “کارتخوان شخصی مالیات ندارد” یا “کارتخوان بدون جواز کسب معاف از مالیات است”. اینها تصوراتی رایج اما نادرست هستند که میتواند برای شما دردسرساز شود. ماهیت فعالیت شما مهم است، نه نوع دستگاه یا وجود جواز کسب.
کارتخوان شخصی و مالیات کارتخوان سیار
تراکنشهای حاصل از فعالیتهای اقتصادی با هر نوع کارتخوان—شخصی، سیار یا ثابت—مشمول مالیات بر درآمد هستند. تفاوتی بین کارتخوانهای مختلف وجود ندارد و قانون تمامی تراکنشها را رصد میکند. تصور اینکه کارتخوان سیار معاف از مالیات است، کاملاً اشتباه است.
کارتخوان بدون جواز کسب
حتی بدون داشتن جواز کسب، تراکنشهای کارتخوان تحت نظارت سازمان امور مالیاتی هستند و میتوانند برای شما پرونده مالیاتی تشکیل دهند. باور اینکه «بدون جواز، مالیات نداریم» غلط است و وعدههای «کارتخوان بدون مالیات» به جریمهها و مشکلات قانونی میانجامد.
مراحل ثبت نام، استعلام و غیرفعالسازی مالیات کارتخوان
برای رعایت تکالیف مالیاتی و جلوگیری از هرگونه مشکل، آشنایی با مراحل ثبت نام مالیات کارتخوان، استعلام و در صورت لزوم، غیرفعالسازی آن ضروری است.
ثبت نام و تشکیل پرونده مالیاتی
اولین گام برای هر فعال اقتصادی، ثبت نام در سامانه مودیان و تشکیل پرونده مالیاتی است. این کار به سادگی و به صورت الکترونیکی از طریق سامانه my.tax.gov.ir قابل انجام است:
- وارد سامانه my.tax.gov.ir شوید.
- اگر قبلاً ثبت نام نکردهاید، مراحل پیش ثبت نام، صحتسنجی اطلاعات هویتی و ثبت اطلاعات کاربری و شغلی را دنبال کنید.
- پس از تکمیل، نام کاربری و رمز عبور برای شما ارسال میشود.
- با ورود به حساب کاربری، در بخش “ساماندهی پذیرندههای بانکی”، دستگاههای کارتخوان خود را مشاهده کرده و آنها را به پرونده مالیاتی خود الصاق کنید.
اتصال حساب بانکی به دستگاه پوز
اتصال حساب تجاری به دستگاه پوز بخش مهمی از فرآیند مالیاتی است و طبق ماده ۱۰ قانون پایانههای فروشگاهی، همه اشخاص حقیقی و حقوقی موظف به اعلام حساب و شناسه دستگاه به سازمان امور مالیاتی هستند. این کار از طریق سامانه my.tax.gov.ir و بخش «حسابها/مجوزها» انجام میشود و حساب باید به نام شخص شما باشد.
استعلام مالیات کارتخوان با کد ملی
برای استعلام مالیات کارتخوان و مشاهده بدهیها و دستگاههای متصل، به سامانه tax.gov.ir مراجعه کنید و با نام کاربری وارد شوید. در بخش «درخواستها» و «استعلام بدهی مالیاتی» اطلاعات پرونده و در «ساماندهی پذیرندههای بانکی» دستگاههای ثبتشده قابل مشاهده است. این ابزار به شما کمک میکند شفافیت مالیاتی داشته و تعهدات خود را مدیریت کنید.
غیرفعال کردن یا لغو مالیات کارتخوان
اگر قصد فروش کارتخوان یا تعطیلی کسبوکار دارید، حتماً دستگاه خود را غیرفعال کنید تا همچنان مشمول مالیات نشوید. برای این کار به my.tax.gov.ir رفته، در بخش «ساماندهی پذیرندههای بانکی» دستگاه را انتخاب و درخواست غیرفعالسازی ثبت کنید. این اقدام به سازمان اطلاع میدهد که دستگاه دیگر فعال نیست و از مالیات معاف میشود.
مشاغل معاف از مالیات کارتخوان (لیست کامل و بهروز)
اگرچه اصل بر پرداخت مالیات بر درآمد است، برخی مشاغل خاص به دلایل حمایت از کسبوکارهای کوچک یا ارائه خدمات عمومی، از مالیات کارتخوان معاف هستند. فهرست این مشاغل معاف در قوانین مالیاتی سال ۱۴۰۳ مشخص شده است.
- داروخانهها و مراکز خدمات درمانی
- نانواییها
- جایگاههای سوخت (اتوماتیک و دستی)
- مدارس ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان
- دانشگاهها و مراکز فنی و حرفهای آزاد
- حمل و نقل درون شهری و تاکسیرانی
- فروشگاههای ساخت و فروش محصولات هنری و صنایع دستی
- فروشگاههای فروش کتاب و محصولات رسانهای
- اشخاص و شرکتهای مواد غیرمعدنی و نفتی
- روزنامهفروشیها و انتشارات مطبوعات
- مؤسسات خیریه
- دفاتر خدماتی مخابرات
- مؤسسات ورزشی
- شرکتهای دانش بنیان نوع یک
- وجوه دولتی و قوه قضاییه
- عوارض راه و پارکینگهای عمومی
توجه داشته باشید که این معافیتها معمولاً مشروط به رعایت تکالیف مالیاتی و ارائه اظهارنامه هستند. حتی اگر در دسته مشاغل معاف قرار میگیرید، بهتر است از وضعیت مالیاتی خود اطمینان حاصل کنید.
نکات مهم و ابهامات درباره مالیات کارتخوان
در مسیر آشنایی با مالیات کارتخوان، برخی ابهامات و سوالات همیشه مطرح میشوند که لازم است به آنها پاسخ دهیم. این نکات به شما کمک میکنند تا دیدی کاملتر نسبت به وظایف مالیاتی خود پیدا کنید.
مالیات سالهای قبل: سازمان مالیات تا چند سال میتواند مالیات را مطالبه کند؟
سازمان امور مالیاتی میتواند تا ۵ سال گذشته را بررسی و مالیات درآمد کتمانشده یا فعالیتهای اعلامنشده را مطالبه کند. بنابراین، اگر پرونده مالیاتی برای فعالیتهای گذشته نداشتهاید، ممکن است مالیات مطالبه شود. شفافیت و اظهار صحیح درآمدها بهترین راه پیشگیری است.
وضعیت مالک دستگاه کارتخوان و صاحب جواز کسب
اگر دستگاه کارتخوان و جواز کسب به نام افراد متفاوت باشد، هر نفر باید اظهارنامه مالیاتی جداگانه ارائه کند، مگر اینکه پرونده مشارکتی ثبت شده باشد. در آن صورت، میتوان یک اظهارنامه مشترک ارائه داد. برای جلوگیری از ابهام، بهتر است مالکیت دستگاه با صاحب جواز همخوانی داشته باشد یا مشارکت درست ثبت شود.
اهمیت مشاوره با متخصصین مالیاتی
با وجود توضیحات جامع درباره مالیات کارتخوان، پیچیدگی قوانین و شرایط متفاوت کسبوکارها میتواند سردرگمی ایجاد کند. در این موارد، مشاوره با متخصصین مالیاتی راهگشا است و به شما کمک میکند اقدامات خود را صحیح انجام دهید و از جرائم مالیاتی جلوگیری کنید.
جمعبندی
در این مقاله تلاش شد تا ابهامات مالیات کارتخوان رفع و راهنمای عملی ارائه شود، با تأکید بر اینکه مالیات کارتخوان در واقع مالیات بر درآمد مشاغل است و دستگاه تنها ابزاری برای رصد درآمد است. آموختیم که با شناسایی درست درآمد و هزینه، استفاده از ضریب سود، معافیتها و نرخهای پلکانی میتوان مالیات منطقی محاسبه کرد. ثبت نام به موقع دستگاه، اتصال حسابهای بانکی، استعلام منظم و غیرفعالسازی دستگاههای غیرمورد استفاده، از تکالیف مهم و جلوگیریکننده از جرائم است. مشاغل معاف نیز باید تکالیف قانونی خود را رعایت کنند تا از معافیت بهرهمند شوند.
سوالات متداول
اگر چند دستگاه کارتخوان از شرکتهای پرداخت مختلف داشته باشیم، آیا میتوان آنها را به یک پرونده مالیاتی متصل کرد؟
بله؛ اگر همه دستگاهها مربوط به یک مکان و یک مجوز کسب باشند، باید تمام آنها را (فارغ از شرکت صادرکننده) به یک پرونده مالیاتی واحد متصل کنید. ملاک، واحد شغلی شماست نه تعداد دستگاهها.
آیا سقف مشخصی برای تعداد تراکنشهای روزانه یا ماهانه کارتخوان برای اشخاص حقیقی وجود دارد؟
خیر، محدودیتی برای «تعداد» تراکنش وجود ندارد؛ اما مجموع مبلغ تراکنشهای سالانه تعیینکننده است. افزایش حجم گردش مالی ممکن است گروهبندی مالیاتی شما و تکالیف قانونیتان (مثل لزوم نگهداری دفاتر) را تغییر دهد.
آیا تمام واریزیها به حساب متصل به کارتخوان، حتی اگر مربوط به فروش نباشند (مثلاً واریز سرمایه)، مشمول مالیات میشوند؟
پیشفرض اداره مالیات این است که تمام واریزیهای کارتخوان، درآمد هستند. واریزیهای غیرتجاری (مثل وام یا جابجایی بین حسابها) تنها در صورتی از درآمد کسر میشوند که اسناد و مدارک کافی برای اثبات غیردرآمدی بودن آنها به ممیز ارائه دهید.
در صورتی که فردی همزمان دارای شغل آزاد با کارتخوان و شغل کارمندی با حقوق ثابت باشد، نحوه محاسبه مالیات او چگونه است؟
مالیات این دو کاملاً جداگانه است. مالیات حقوق ماهانه توسط کارفرما کسر میشود، اما برای درآمد کارتخوان (شغل آزاد) باید سالانه اظهارنامه جداگانه رد کنید.
آیا نرخ مالیات کارتخوان برای اشخاص حقوقی (شرکتها) با اشخاص حقیقی (اصناف) متفاوت است؟
بله؛ نرخ مالیات شرکتها ۲۵٪ ثابت (از سود خالص) است، اما برای اشخاص حقیقی (کسبه) به صورت پلکانی (۱۵، ۲۰ و ۲۵ درصد) و پس از کسر معافیت سالانه محاسبه میشود.
